काठमाडौं । मानिसमा धेरै घातक र घातक रोगहरू पशुबाट आएको भनिन्छ। भाइरस जनावरबाट मानिसमा सर्छ भनिदै आएको छ। उदाहरणका लागि एड्सका लागि जिम्मेवार भाइरस चिम्पान्जीबाट मानिसमा आएको हो।

त्यस्तै, कोभिड–१९ को महामारी चमेरोबाट मानिसमा सरेको भनिएको छ । तर यो सिक्काको एउटा पाटो मात्र हो । मानिस यस मामिलामा जनावरभन्दा धेरै अगाडि रहेका छन् । एउटा नयाँ अध्ययनले जनावरमा भाइरस फैलाउनमा मानिस दोब्बर अगाडि रहेको देखाएको छ ।

 अन्वेषकहरूले सार्वजनिक रूपमा उपलब्ध भाइरल जीनोमको अनुक्रम विश्लेषण गरे र पत्ता यो लगाए कि मानिसहरूले जनावरहरूमा भाइरस सार्न सक्छन्, 
त्यो पनि संख्याको दोब्बर हुने गरी अर्थात् जनावरबाट मानिसमा सर्ने भाइरसको संख्या मानिसबाट जनावरमा सर्ने भाइरसको संख्या भन्दा दोब्बर तिब्रदर रहेको छ। समाचार अनुसार अनुसन्धानकर्ताहरूले १ करोड २० लाख भाइरस जीनोम हेरेर करिब ३ हजार भाइरस एक प्रजातिबाट अर्को प्रजातिमा सजिलै सर्न सक्ने पत्ता लगाएका छन् ।

 तीमध्ये ७९ प्रतिशत भाइरसहरू थिए, जुन एक प्रजातिबाट अर्को जनावरमा सर्न सक्छ। बाँकी २१ प्रतिशत मानिसमा फैलिने सम्भावना भएका भाइरसहरू थिए। यी २१ प्रतिशतमध्ये ६४ प्रतिशत भाइरसहरू थिए, जुन मानिसबाट जनावरमा सर्न सक्छ, जसलाई एन्थ्रोपोनोसिस भनिन्छ। जबकि यी मध्ये ३६ प्रतिशत भाइरसहरू थिए, जुन जनावरबाट मानिसमा सर्न सक्छ। यो प्रसारण जुनोसिस भनिन्छ।

 मानिसका घरपालुवा जनावरहरू जस्तै कुकुर र बिरालोहरू एन्थ्रोपोनोसिसको शिकार हुन सक्छन्। साथै घरेलु कामका लागि पालिएका सुंगुर, घोडा, गाईवस्तु आदिमा पनि मानिसबाट भाइरस सर्ने गर्दछ । यस बाहेक, चल्ला, हाँस, चिम्पान्जी, गोरिल्ला, बाँदर र अन्य जंगली जनावरहरू जस्तै र्याकुन, अफ्रिकाको नरम फर मुसालाई पनि यो सूचीमा समावेश गरिएको छ। जंगली जनावरहरूबाट मानिसमा सर्ने अन्य जनावरहरूको तुलनामा धेरै पटक यस्तो देखिएको अनुसन्धान प्रतिबेदनमा उल्लेख गरिएको छ। 

 मानिस र जनावरहरूमा अनगिन्ती कीटाणुहरू छन्, जुन धेरै नजिक आएमा सजिलै एकबाट अर्कोमा जान सक्छन्। जबकि भाइरसहरू विभिन्न प्रजातिहरू बीच सजिलै उफ्रन सक्छन्। शरीरको संक्रमित तरल पदार्थ यसको लागि जिम्मेवार हुन्छ। वा जनावरको टोकाइबाट पनि यो संक्रमण हुन सक्छ। शताब्दीको दौडान त्यहाँ धेरै महामारीहरू थिए, जसमा भाइरस, ब्याक्टेरिया र कवकबाट हुने रोगहरू फैलिए र लाखौं मानिसहरूको मृत्यु भएको थियो।